Aralin 3. Pag-quote. Mga Tanong. Mga Interjection#

«sei»: mga komento sa teksto#

Ang partikulyang sei ay nagpapahintulot na magsingit ng komento tungkol sa ating saloobin patungkol sa sinasabi sa isang relasyon:

do jinga sei mi gleki Nanalo ka! (Masaya ako tungkol dito!)

Gayunpaman:

do jinga sei la .ian. cu gleki Nanalo ka! (At masaya si Yan tungkol dito!)

Tulad ng sa mga argumento na binuo gamit ang le, ang relasyon na binuo gamit ang sei ay dapat magtapos sa isang konstruksyon ng relasyon.

la .alis. cu prami sei la .bob. cu gleki la .kevin.

Magdagdag tayo ng mga bracket upang gawing mas madaling basahin.

la .alis. cu prami (sei la .bob. cu gleki) la .kevin. Si Alice ay nagmamahal (masaya si Bob) kay Kevin. Si Alice ay nagmamahal kay Kevin (masaya si Bob).

Maaari rin nating magdagdag ng higit pang mga argumento sa relasyon gamit ang be at bei tulad ng ginagawa natin sa loob ng mga termino ng argumento:

do jinga sei mi zausku be fo la fircku Nanalo ka! (Magpo-post ako ng pagbati sa Facebook)

la fircku

Facebook

zausku

x₁ ay nagpupuri sa x₂ para sa madla na x₃ sa pamamagitan ng paraan na x₄

Gawain#

jinga

… nananalo

tirna

… nakakarinig ng … (isang bagay)

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

kucli

… mausisa tungkol sa … (isang pangyayari)

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga panipi#

Para sa pag-quote ng teksto, inilalagay natin ang partikulyang panipi na lu bago ang quote at inilalagay ang li'u pagkatapos nito. Ang resulta ay isang argumento na kumakatawan sa na-quote na teksto:

mi cusku lu mi prami do li'u Sinabi ko "Mahal kita."

cusku

x₁ ay nagpapahayag/nagsasabi ng x₂ (quote) sa madla na x₃

Isang magandang katangian ng Lojban ay ang lu — «panipi» at li'u — «isara ang panipi» na mga marka ay maaaring bigkasin. Ito ay napakadaling gamitin dahil, sa pasalitang Lojban, hindi mo kailangang baguhin ang tono upang ipakita kung saan nagsisimula at nagtatapos ang na-quote na teksto.

Gayunpaman, sa nakasulat na teksto na nagko-quote ng pag-uusap, ang may-akda ay madalas na nagtutok ng pansin ng mambabasa sa nilalaman ng mga panipi. Sa mga ganitong kaso, mas ginugusto ang sei.

Maaari rin nating i-nest ang mga panipi, halimbawa:

la .ian. pu cusku lu la .djein. pu cusku lu coi li'u mi li'u Sinabi ni Yan, "Sinabi ni Jane, 'Kumusta' sa akin."

na katulad ng

la .ian. pu cusku lu la .djein. pu rinsa mi li'u Sinabi ni Yan, "Binati ako ni Jane."

rinsa

x₁ ay bumabati sa isang tao na x₂

Tandaan na sa Lojban, nakikilala natin ang mga bagay at ang kanilang mga pangalan:

lu le munje li'u cu cmalu "Ang sansinukob" ay maliit.

le munje na ku cmalu Ang sansinukob ay hindi maliit.

le munje

ang sansinukob, mundo

Dito, ang teksto na "ang sansinukob" ay maliit, samantalang ang sansinukob ay hindi.

---

Ang mga interjection at vocative ay gumagana tulad ng mga konstruksyon na sei:

je'u mi jinga sei ra cusku Totoo, "Nanalo ako", sabi niya.

je'u

interjection: totoo

Tulad ng makikita mo, ang je'u ay hindi bahagi ng kanyang mga salita. Kinakatawan nito ang iyong saloobin patungkol sa relasyon. Kung gusto mong i-quote ang "je'u mi jinga", gumamit ng mga panipi tulad nito:

lu je'u mi jinga li'u se cusku ra "Totoo, nanalo ako", sabi niya.

Napansin mo ba ang pagkakaiba sa pagitan ng dalawang halimbawa?

Narito ang ilang karaniwang mga salitang relasyon na may kaugnayan sa pagsasalita:

ra pu retsku lu do klama ma li'u Nagtanong siya, "Saan ka pupunta?"

mi pu spusku lu mi klama le zdani li'u Sumagot ako, "Uuwi ako."

mi pu spuda le se retsku be ra le ka spusku lu mi klama le zdani li'u Sinagot ko ang kanyang tanong sa pamamagitan ng pagsabi, "Uuwi ako."

spuda

x₁ ay sumasagot sa x₂ sa pamamagitan ng paggawa ng x₃ (katangian ng x₁)

Ang natitirang tatlong salitang relasyon ay may magkaparehong estruktura ng lugar:

cusku

x₁ ay nagpapahayag/nagsasabi ng x₂ (quote) sa madla na x₃

retsku

x₁ ay nagtatanong ng x₂ (quote) sa madla na x₃

spusku

x₁ ay sumasagot/nagsasabi ng sagot na x₂ (quote) sa madla na x₃

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

«zo» — pag-quote ng isang salita#

Ang zo ay isang marker ng panipi, katulad ng lu. Gayunpaman, ang zo ay nagko-quote lamang ng isang salita na agad na sumusunod dito. Nangangahulugan ito na hindi nito kailangan ng salita na pang-isara tulad ng li'u; alam na natin kung saan nagtatapos ang panipi. Sa pamamagitan nito, nakakatipid tayo ng dalawang pantig at ginagawa nating mas maikli ang ating pananalita.

zo .robin. cmene mi "Robin" ang pangalan ko. Ang pangalan ko ay Robin.

cmene

x₁ (quote) ay pangalan ng x₂ …

Upang ipakilala ang iyong sarili sa Lojban gamit ang iyong Lojbanized na pangalan, sundin ang halimbawa sa itaas. Kung ang iyong pangalan ay binubuo ng higit sa isang salita, gamitin ang lu … li'u:

lu .robin.djonsyn. li'u cmene mi Robin Johnson ang pangalan ko.

Isa pang paraan ay ang paggamit ng me:

mi me la .robin.djonsyn. Ako si Robin Johnson.

Pansinin ang pagkakaiba: "Robin" na may mga panipi ay isang na-quote na pangalan, samantalang ang Robin ay isang tao.

Upang ipakita ito nang mas malinaw, narito ang isang kakaibang pagkakaiba-iba:

zo .robin. cmene la .robin. "Robin" ang pangalan ni Robin. "Robin" ay isang pangalan ni Robin.

Ang unang lugar ng cmene ay isang quote, isang teksto. Kaya, ginagamit natin ang lu … li'u o zo upang lumikha ng quote at punan ang unang lugar ng cmene nito, sa halip na la (prefix para sa mga pangalan).

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga pandiwa ng pagsasalita#

Narito ang ilang mga relasyon na naglalarawan ng pagsasalita:

mi pu skicu le purdi le pendo be mi lo ka bredi Sinabi ko sa kaibigan ko tungkol sa aking hardin na handa na ito.

skicu

x₁ ay nagsasabi tungkol sa x₁ (bagay/pangyayari/kalagayan) sa x₃ na may paglalarawan na x₄ (katangian)

bredi

… ay handa sa …

mi pu cusku lu le purdi cu bredi li'u le pendo be mi lo ka cladu bacru Sinabi ko sa kaibigan ko, "Handa na ang hardin," sa pamamagitan ng malakas na pagbigkas nito.

cusku

x₁ ay nagsasabi ng x₂ (teksto) para sa madla na x₃ sa pamamagitan ng medium na x₄

cladu

… ay malakas

mi pu tavla le pendo be mi le nu le purdi cu bredi kei le lojbo Nakipag-usap ako sa kaibigan ko sa Lojban tungkol sa pagiging handa ng hardin.

tavla

x₁ ay nakikipag-usap sa x₂ tungkol sa paksa na x₃ sa wika na x₄

Sa madaling salita:

• skicu ay nangangahulugang magsabi, maglarawan na may ilang paglalarawan,
• cusku ay nangangahulugang magsabi ng ilang teksto,
• tavla ay nangangahulugang makipag-usap sa isang wika.

Mga tanong na may nilalaman#

Ang Ingles ay may ilang mga salitang pang-tanong na wh- — who, what, atbp. Sa Lojban, para sa pareho sa kanila ginagamit natin ang isang salita: ma. Ang salitang ito ay isang argumento (tulad ng mi, le prenu, atbp.) at ito ay parang isang mungkahi na punan ang nawawalang lugar. Halimbawa:

— do klama ma — la .london. — Saan ka pupunta? — London.

— ma klama la .london. — la .kevin. — Sino ang pupunta sa London? — Si Kevin.

— mi plicru do ma — le plise — Ano ang ibibigay ko sa iyo? (malamang na ibig sabihin ay Ano ba ang dapat kong ibigay sa iyo?) > — Ang mansanas.

Upang isalin ang alin/ano, ginagamit din natin ang ma:

— ma gugde gi'e se xabju do — le gugde'usu — Sa anong bansa ka nakatira? — USA — Ano ang isang bansa at tinitirhan mo > — USA

xabju

… (isang tao) ay naninirahan sa … (isang lugar)

se xabju

… (isang lugar) ay tinitirhan ng … (isang tao)

Ang mo ay katulad ng ma, ngunit ito ay isang salitang relasyon.

Ang mo ay nagmumungkahi na punan ang isang relasyon sa halip na isang argumento. Ito ay parang nagtatanong ng Ano ang ginagawa ni X? o Ano si X? sa Ingles (hindi pinipilit ng Lojban na makilala ang pagitan ng pagiging at paggawa).

Maaari nating tingnan ang mo bilang pagtatanong sa isang tao na ilarawan ang relasyon sa pagitan ng mga argumento sa tanong.

— do mo — Kumusta ka? Ano'ng balita? — Ikaw ay ano, ginagawa mo ang ano?

Ito ang pinakakaraniwang paraan ng pagtatanong ng Kumusta ka? o Kamusta? sa Lojban. Ilang posibleng sagot:

— mi gleki — Masaya ako.

gleki

x₁ ay masaya

— mi kanro — Malusog ako.

mi tatpi Pagod ako.

mi gunka Nagtatrabaho ako.

Isa pang paraan ng pagtatanong ng Kumusta ka?:

— do cinmo le ka mo — Ano ang nararamdaman mo (emosyonal)?

cinmo

x₁ ay nakakaramdam ng x₂ (katangian ng x₁)

Iba pang mga halimbawa:

ti mo Ano ito?

la .meilis. cu mo Sino si Mei Li? / Ano si Mei Li? / Ano ang ginagawa ni Mei Li?

Mga posibleng sagot depende sa konteksto:

• ninmu: Siya ay isang babae.
• jungo: Siya ay Tsino.
• pulji: Siya ay isang pulis.
• sanga: Siya ay isang mang-aawit o Kumakanta siya.

do mo la .kevin. Ano ka kay Kevin? Ikaw ay ano (ginagawa mo ang ano) kay Kevin.

Ang sagot ay depende sa konteksto. Mga posibleng sagot sa tanong na ito ay:

• nelci: Gusto ko siya.
• pendo: Kaibigan niya ako
• prami: Sinasamba ko siya/In love ako sa kanya.
• xebni: Kinasusuklaman ko siya.
• fengu: Galit ako sa kanya.
• cinba: Hinalikan ko siya.

Tandaan muli na ang oras ay hindi mahalaga dito: tulad ng cinba ay maaaring mangahulugan ng halik, hinalikan, hahalikan at iba pa, ang mo ay hindi nagtatanong ng isang tanong tungkol sa anumang partikular na oras.

Kung gusto nating makilala ang gawin at maging isang tao o isang bagay, gumagamit tayo ng mga karagdagang relasyon:

la meilis cu zukte ma Si Mei Li ay gumagawa ng ano? > Ano ang ginagawa ni Mei Li?

le ka lumci paglilinis.

la meilis cu zukte le ka lumci Si Mei Li ay naglilinis.

zukte

x₁ ay gumagawa ng x₂ (katangian ng x₁)

lumci

... ay naglilinis o naghuhugas ng ... (isang bagay)

do du ma Ikaw ay sino?

mi du le ctuca Ako ang guro.

Ang paggamit ng mga modal na termino kasama ang ma ay maaaring magbigay sa atin ng iba pang kapaki-pakinabang na mga tanong:

Ang pe ma ay nakakabit lamang sa mga argumento:

le penbi pe ma cu zvati le jubme Kaninong panulat ang nasa mesa?

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga tanong tungkol sa numero#

le xo prenu cu klama ti Ilang tao ang paparito?

mu Lima.

Ang salitang xo ay nangangahulugang Ilan? at kaya nagtatanong ng isang numero. Ang buong sagot ay:

le mu prenu cu klama ti Ang 5 tao ay paparito sa lugar na ito.

Ang taong tinatanong ay inaasahang maglagay ng angkop na halaga sa lugar ng xo.

Narito ang ilang pang mga halimbawa:

le xo botpi cu kunti Ilang bote ang walang laman?

le botpi

ang bote, ang mga bote

kunti

… walang laman

do ralte le xo gerku Ilang aso ang pinapanatili mo?

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga pandiwa ng mga katotohanan#

Isaalang-alang ang halimbawa:

mi djuno le du'u do stati Alam kong matalino ka.

djuno

x₁ ay nakakaalam ng x₂ (proposisyon) tungkol sa x₃

mi jimpe le du'u do pu citka Naiintindihan kong kumain ka.

jimpe

x₁ ay nakakaintindi ng x₂ (proposisyon) tungkol sa x₃

Sa mga lugar na naglalarawan ng mga katotohanan, ang partikulyang du'u ay ginagamit (sa halip na nu).

Ang djuno (alam) at jimpe (intindihin) ay naglalarawan ng mga katotohanan. Hindi makatuwiran na sabihin, Naiintindihan kong kumain ka, ngunit sa katunayan, hindi ka kumain.

Tandaan na ang relasyon na sinimulan ng du'u ay hindi kinakailangang totoo:

le du'u do mlatu cu jitfa Na ikaw ay isang pusa ay mali.

jitfa

x₁ (proposisyon) ay mali

Kailan mo dapat gamitin ang du'u at kailan mo dapat gamitin ang nu? Maaari mong tingnan ang diksyunaryo:

• Ang label na (du'u) o (proposisyon) ay nagmamarka ng mga lugar kung saan inirerekomenda ang du'u.
• Ang label na (nu) o (pangyayari) ay nagmamarka ng mga lugar kung saan inirerekomenda ang nu.

Kung mali kang gumamit ng nu sa halip na du'u, maiintindihan ka pa rin. Gayunpaman, ang mga matatas na nagsasalita ng Lojban ay karaniwang nakikilala ang mga partikulyang ito.

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa mula sa Lojban.

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa sa Lojban.

Mga hindi direktang tanong#

mi djuno le du'u ma kau tadni la .lojban. Alam ko kung sino ang nag-aaral ng Lojban.

Ito ay tinatawag na hindi direktang tanong. Ang salitang sino dito ay hindi isang kahilingan para sa impormasyon, at walang tandang pananong. Ang sagot ay ipinapalagay, at sa katunayan, ikaw mismo ang nakakaalam ng sagot sa tanong na Sino ang nag-aaral ng Lojban?

Ang kau ay isang interjection na inilalagay natin pagkatapos ng isang salitang pang-tanong upang ipahiwatig na ito ay isang hindi direktang tanong.

Kung tatanungin kita ng ma tadni la .lojban., alam mo kung anong halaga ang ilalagay sa puwang ng ma: la .kevin. Kaya maaari mo na lang sabihin

ma tadni la .lojban. Sino ang nag-aaral ng Lojban?

mi djuno le du'u ma kau tadni la .lojban. Alam ko kung sino ang nag-aaral ng Lojban. Alam ko ang pagkakakilanlan ng taong nag-aaral ng Lojban.

mi djica le nu ma tadni la .lojban. Sino ang gusto kong mag-aral ng Lojban? Gusto kong sino ang mag-aral ng Lojban?

Hindi ito maaaring maging isang hindi direktang tanong: ito ay nagtatanong ng sagot (kahit na ginagawa mo ito nang retorikal).

Maaari mo itong ilagay pagkatapos ng ibang mga salitang pang-tanong:

mi djuno le du'u le xo kau prenu cu tadni la .lojban. Alam ko kung ilang tao ang nag-aaral ng Lojban.

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga hindi direktang panipi (reported speech): 'Sinabi kong darating ako.'#

Ang isang relasyon tulad ng Sinabi ni Alice, "Sinabi ni Michelle, 'Kumusta' sa akin" ay maaari ring ipahayag sa mas banayad na paraan:

la .alis. pu cusku zo'e pe le nu la .micel. pu rinsa la .alis. Sinabi ni Alice ang isang bagay tungkol sa pagbati ni Michelle sa kanya noon. Sinabi ni Alice ang isang bagay tungkol sa pangyayari na binati siya ni Michelle.

Bilang alternatibo, maaari mo itong gawing mas maikli:

la .alis. pu cusku le se du'u la .micel. pu rinsa la .alis. Sinabi ni Alice na binati siya ni Michelle.

Ang kombinasyon na se du'u ay nagpapahintulot sa pagpapahayag ng hindi direktang pananalita.

Narito ang ilang mga halimbawa ng mga relasyon na kapaki-pakinabang para sa reported speech:

le ninmu pu retsku le se du'u mi klama ma kau Tinanong niya kung saan ako pupunta.

mi pu spusku le se du'u mi klama le zdani Sumagot ako na uuwi ako.

mi pu spuda le se retsku be le ninmu le ka spusku le se du'u mi klama le zdani Sinagot ko ang kanyang tanong sa pamamagitan ng pagsabi na uuwi ako.

Mga tanong sa reported speech:

mi pu cusku le se du'u ma tadni la .lojban. Sino ang sinabi kong nag-aaral ng Lojban? Sinabi kong sino ang nag-aaral ng Lojban?

Kaya, ang Lojban ay may ilang mga salita para sa na …, depende sa kung anong uri ng bagay ang ibig sabihin.

• Kung ang na ay naglalarawan ng kung ano ang maaaring makita, marinig, o nangyayari, gamitin ang nu.
• Kung ang na ay naglalarawan ng kung ano ang iniisip mo, ilang katotohanan, o impormasyon, gamitin ang du'u.
• Kung ang na ay naglalarawan ng kung ano ang sinasabi mo, gamitin ang se du'u.
  • Ngunit kung kailangan mo ng literal na panipi, gamitin ang lu … li'u.

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

le ladru

ang gatas

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga emosyonal na interjection: 'Yehey!' = «ui», 'Oo!' = «ie», 'Whew!' = «.o'u»#

Alam na natin ang mga interjection tulad ng ui (Yehey!), .a'o (Sana).

do jinga ui Nanalo ka! (Masaya ako tungkol dito!)

ui

interjection: Yehey!, interjection ng kaligayahan

Ang mga interjection ay gumagana tulad ng sei kasama ang kanilang mga relasyon. Ang ui ay nangangahulugang pareho sa sei mi gleki kaya maaari rin nating sabihin ang do jinga sei mi gleki na may parehong kahulugan (bagaman ito ay medyo mas mahaba).

May mga interjection na nagpapahayag ng ibang mga emosyonal na kalagayan. Ang mga ito ay katulad ng mga smiley tulad ng ;-) o :-( ngunit sa Lojban, maaari tayong maging mas tiyak tungkol sa ating mga emosyon habang nananatiling maikli sa ating pananalita.

ie tu mlatu Sumasang-ayon, iyon ay isang pusa.

ie nai .i tu na ku mlatu Hindi, hindi ako sumasang-ayon. Iyon ay hindi isang pusa.

ie

interjection: Oo! Tama! (pagsang-ayon)

ie nai

interjection: hindi pagsang-ayon

.ai mi vitke do Bibisitahin kita.

.ai

interjection: Gagawin ko … (intensyon)

.au do kanro Sana ay malusog ka.

.au

interjection ng pagnanais

.a'o do clira klama Sana maaga kang dumating.

.a'o

interjection: Sana

clira

x₁ ay nangyayari nang maaga

.ei mi ciska le xatra le pelji le penbi Dapat akong sumulat ng liham sa papel gamit ang panulat.

.ei

Dapat kong … (obligasyon)

ciska

x₁ ay nagsusulat ng x₂ sa medium na x₄

.i'e do pu gunka le vajni Napakagaling! Nagawa mo ang mahalagang trabaho.

.i'e

interjection: Magaling! (pag-apruba)

.o'u tu mlatu Ah, pusa lang pala iyon.

.o'u

interjection: Whew! (pagpapahinga)

Sa kasong ito, malamang na inisip mong may mapanganib, ngunit pusa lang pala ito, kaya sinasabi mo ang .o'u.

.u'i ti zmitci Ha-ha, ito ay isang robot.

.u'i

interjection: Ha-ha! (kasiyahan)

zmitci

… ay isang awtomatikong kasangkapan

Maaari kang magdagdag o mag-alis ng mga interjection sa o mula sa isang pangungusap nang walang panganib na masira ito.

Anumang salita na nagsisimula sa isang purong patinig (maliban sa u at i bago ang mga patinig) ay nilalagyan ng tuldok sa harap sa Lojban sa pagsulat at ng pagtigil sa pagsasalita. Kaya, ang tamang pagbaybay ay .a'o at iba pa. Karaniwan nang alisin ang mga tuldok sa pagsulat. Gayunpaman, habang nagsasalita, dapat mong laging ipakita ang tuldok na ito sa pamamagitan ng paggawa ng maikling pagtigil bago sabihin ang gayong salita upang maiwasan ang pagsasama ng dalawang magkatabing salita sa isa.

Tulad ng sa xu o mga relasyong sei, maaari nating idagdag ang mga interjection pagkatapos ng anumang argumento o konstruksyon ng relasyon, kaya ipinapahayag ang ating saloobin patungkol sa bahaging iyon ng pangungusap.

Gawain#

farlu

… nahuhulog

ciksi

… nagpapaliwanag ng … (isang bagay)

xajmi

… nakakatawa, … nakakatuwa

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga interjection na nag-uudyok#

Isang espesyal na grupo ng "imperative/hortative" na mga interjection ay ginagamit para sa mga pag-uudyok, utos, at kahilingan. Nakilala na natin ang .e'o:

.e'o mi ciksi da poi mi cusku djica Pakiusap, hayaan mong ipaliwanag ko ang gusto kong sabihin.

.e'o

interjection: Pakiusap … (kahilingan)

— au mi klama le nenri — .e'a — Gusto kong pumasok. — Sige lang.

.e'a

interjection: Pinapayagan kita, maaari kang … (pahintulot)

le nenri

ang loob, kung ano ang nasa loob

.e'ei do zukte Sige na, gawin mo!

.e'ei

interjection: Sige na! (pagpapasigla, pang-uudyok, pagpupukaw). Hindi opisyal na salita

.e'i do zutse doi le verba Umupo ka, bata!

.e'i

interjection: Gawin mo iyon! (utos)

.e'u do pinxe le jisra Iminumungkahi kong inumin mo ang juice. Mas mabuti kung inumin mo ang juice.

.e'u

interjection: Tara … (mungkahi)

Gawain#

limna

… lumalangoy

litru

… naglalakbay

le korbi

ang hangganan, ang gilid

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

«ko» para sa mas mabilis na pag-uudyok#

do bajra Tumatakbo ka.

bajra May tumatakbo.

Sa Ingles, ang pandiwa mismo ay isang utos:

Run!

Sa Lojban, ang bajra bilang isang pangungusap ay nangangahulugang May tumatakbo (o tumatakbo / tumakbo, depende sa konteksto). Ang bajra ay maaari ring mangahulugan ng isang utos, Tumakbo ka!, ngunit minsan ang konteksto ay hindi sapat upang matukoy kung ito ay isang pag-uudyok na tumakbo o simpleng isang pahayag na may tumatakbo o tumatakbo.

Ang panghalip na ko ay ginagamit sa halip na do upang gumawa ng mga kahilingan, mungkahi, o utos:

ko bajra Tumakbo ka! Tumakbo! Gawin mo na tumakbo ka!

Ang ko ay isang mas malabong alternatibo sa do .e'o, do .e'u, do .e'i.

Ganap na mabuti ang magsabi ng mas tumpak, tulad ng:

do .e'o bajra Ikaw, pakiusap tumakbo!

na inilalagay ang diin sa ating pagiging magalang sa do (ikaw).

Sa pamamagitan ng paglipat ng ko sa isang relasyon, ang utos/kahilingan ay inililipat sa bahaging iyon. Halimbawa:

nelci ko Gawin mo na may magustuhan ka!

nelci

… ay gusto ng … (isang bagay o isang tao)

Tulad ng makikita mo, kailangan nating i-restructure ang relasyong ito sa Tagalog, na mukhang kakaiba pa rin. Gayunpaman, maaari mo itong gamitin sa Lojban sa kahulugan ng Subukang gumawa ng magandang impresyon.

Tandaan na ang prami ay tumutugma sa Ingles na to love, samantalang ang nelci ay tumutugma sa Ingles na to like.

Maaari tayong magkaroon ng ilang ko sa isang pangungusap:

ko kurji ko Alagaan mo ang iyong sarili.

kurji

… ay nag-aalaga ng … (isang tao o isang bagay)

Gawain#

tinzga

… nakikinig sa … (isang bagay)

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Mga discursive na interjection#

au mi citka le salta .e ji'a le grute Gusto kong kainin ang salad at ang mga prutas din.

ji'a

bukod pa rito, din, nangangahulugan na may iba na pareho (ikaw sa kasong ito) o gumagawa ng pareho

salta

… ay ilang salad

grute

… ay isang prutas

mi si'a nelci do Gusto rin kita

— mi nelci le'e mlatu — mi si'a nelci le'e mlatu — Gusto ko ang mga pusa. — Gusto ko rin ang mga pusa (Ako rin).

si'a

gayundin, din, tumutukoy na ang isang bagay ay katulad habang iba sa ibang hindi nabanggit na aspeto

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Estruktura ng mga interjection: «nai», «sai», «pei», «dai»#

Ang mga interjection ay maaaring binubuo ng

1. ang ugat, tulad ng ui (Yehey!)

2. pagkatapos nito mga suffix tulad ng pei, dai, zo'o:

   ui zo'o

Yehey! (nagbibiro, hindi talaga ako masaya)

3. parehong ang ugat at bawat isa sa mga suffix ay maaaring baguhin ng mga scalar particle tulad ng nai:

   ui nai

Sayang!

  <!-- -->

ui nai zo'o Sayang! (nagbibiro, hindi ako seryoso sa pakiramdam na ito)

  <!-- -->

ui nai zo'o nai Sayang, hindi ako nagbibiro, malungkot ako

Ilang halimbawa kung paano gumagana ang mga scalar particle.

• ju'o = interjection: sigurado ako (katiyakan)
• ju'o cu'i = interjection: siguro, marahil (kawalang-katiyakan)
• ju'o nai = interjection: Wala akong ideya!

Mga karaniwang halimbawa ng mga interjection:

• isang interjection na gawa sa purong ugat:

ju'o le bruna co'i klama Sigurado ako, dumating na ang kapatid.

• ang scalar particle na cu'i ay ginagawang gitnang saloobin ang isang purong ugat na interjection:

ju'o cu'i le bruna co'i klama Siguro dumating na ang kapatid, hindi ako sigurado.

• ang scalar particle na nai ay ginagawang kabaligtaran na saloobin ang interjection:

ju'o nai le bruna co'i klama Siguro dumating na ang kapatid, siguro hindi, wala akong ideya

Gayundin, ang ui ay Yehey! Yay!, samantalang ang ui nai ay nangangahulugang Sayang!

Ang mga tumpak na kahulugan ng mga interjection na may kahulugan kasama ang kanilang mga scalar particle na cu'i at nai ay ibinibigay sa diksyunaryo.

• ang scalar particle na sai ay tumutukoy sa malakas na intensity ng interjection:

.u'i sai Ha-ha-ha!

Ang mga vocative ay maaari ring baguhin ng mga scalar particle:

ki'e sai do Maraming salamat!

Ang mga suffix ay idinaragdag pagkatapos ng ugat ng interjection (kasama ang mga scalar particle nito kung ginamit natin ang mga ito):

• ang interjection suffix na pei ay ginagawang tanong ang interjection.

— .au pei do .e mi klama le zarci — .au cu'i — Gusto mo bang pumunta tayo sa tindahan? — Meh, wala akong preference.

— ie pei tu melbi — ie — Maganda iyon, hindi ba? — Oo.

• ang interjection suffix na dai ay nagpapakita ng damdamin ng iba, hindi damdamin ng nagsasalita:

ui nai dai do na ku co'i jinga Dapat malungkot ka, hindi ka nanalo.

.a'u Kawili-wili iyon!

.a'u dai Siguro kawili-wili iyon para sa iyo!

• Ang mga purong interjection ay nagpapahayag ng saloobin ng nagsasalita. Ang ei do cliva ay hindi nangangahulugang Dapat kang umalis, kundi Nararamdaman ko ang obligasyon para umalis ka. Ang dai ay nagpapakita na ang nagsasalita ay nakikiramay sa damdamin ng ibang tao.

.ei dai do cliva Nararamdaman mo ang obligasyon para umalis ka.

Tandaan na ang mga interjection ay hindi kinakailangang nagpapakita ng saloobin patungkol sa mga nagsasalita mismo. Sa halip, ipinapahayag nila ang saloobin ng mga nagsasalita patungkol sa ibang mga bagay.

• ang interjection suffix na zo'o ay nagmamarka ng saloobin bilang hindi seryoso:

.e'u zo'o do pinxe ti Iminumungkahi kong inumin mo ito (nagbibiro).

• Ang mga suffix ay maaari ring baguhin ng mga scalar particle:

ie zo'o nai Sumasang-ayon ako (hindi nagbibiro).

• Ang zo'o nai ay ginagamit upang ipakita na ang impormasyon ay hindi isang biro:

zo'o nai ra pu klama la .paris. >— Seryoso ako, pumunta siya sa Paris.

• Ang mga suffix ay maaaring gamitin nang mag-isa:

  • Ang pei kapag ginamit nang mag-isa ay nagtatanong ng anumang interjection na nararamdaman ng tagapakinig na angkop:

— pei le lunra cu crino >— .ie nai >— Berde ang buwan (ano ang pakiramdam mo tungkol dito?) >— Hindi ako sumasang-ayon.

• Para sa ibang mga suffix, nangangahulugan ito na ang ugat na interjection na ju'a (Sinasabi ko) ay inalis:

zo'o do kusru ju'a zo'o do kusru Malupit ka (nagbibiro).

ju'a

interjection: Sinasabi ko (huwag itong ikalito sa ju'o (Sigurado ako))

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Para sa sanggunian: mga interjection sa mga talahanayan#

Narito ang mas komprehensibong tanawin: mga emosyonal, nag-uudyok, at iba't ibang mga interjection ayon sa serye.

Pansinin kung paano nagbabago ang isang emosyon sa kabaligtaran nito kapag gumagamit ng nai, at sa gitnang emosyon kapag gumagamit ng cu'i.

Bakit walang laman ang ilang mga cell ng mga interjection na may cu'i at nai? Dahil ang Ingles ay walang maikli na paraan ng pagpapahayag ng mga ganitong emosyon.

Bukod pa rito, marami sa mga interjection na ito ay bihirang ginagamit.

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin mula sa Lojban:

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin sa Lojban:

Pagsasama ng mga interjection#

iu ui nai Hindi maligayang in love.

ue ui do jinga Oh, nanalo ka! Sobrang saya ko!

jinga

… ay nananalo

Sa kasong ito, ang tagumpay ay hindi malamang, kaya nagulat ako at masaya sa parehong oras.

Ang mga interjection (hindi tulad ng mga scalar particle at mga interjection suffix) ay hindi nagbabago sa isa't isa:

ue ui do jinga ui ue do jinga Oh, nanalo ka! Sobrang saya ko!

Dito, dalawang interjection ang nagbabago sa parehong konstruksyon (ang buong pangungusap) ngunit hindi nila binabago ang isa't isa kaya hindi mahalaga ang kanilang pagkakasunod-sunod.

pei .u'i le gerku cu sutra plipe (Ano ang nararamdaman mo?) Heh, mabilis tumalon ang aso.

Dito, ang pei ay ginagamit nang mag-isa at hindi binabago ang .u'i, na inilalagay pagkatapos nito.

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa mula sa Lojban.

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa sa Lojban.

Nakalimutang maglagay ng interjection sa simula?#

do pu sidju mi ui Tinulungan mo ako (yehey!)

Ang ui ay binabago lamang ang panghalip na mi na naglalagay ng saloobin lamang sa akin.

ui do pu sidju mi Yehey, tinulungan mo ako.

Paano kung nakalimutan nating magdagdag ng ui sa simula ng pangungusap na ito?

Maaari nating tahasang markahan ang relasyon bilang kumpleto gamit ang vau at pagkatapos ay ilagay ang interjection:

do pu sidju mi vau ui Tinulungan mo ako, yehey!

Gawain#

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa mula sa Lojban.

Takpan ang kanang bahagi ng talahanayan. Isalin ang mga pangungusap sa kaliwa sa Lojban.